گفتار درمانی
خیلی پیش آمده است که افراد بعد از شنیدن نام گفتار درمانی، به این فکر میکنند که این رشته افراد را با گفتار، درمان میکند و حتما مانند روانشناسی است. در حالی که در این رشته، گفتار را درمان می کنند! یعنی هر مشکلی که در گفتار باشد مورد ارزیابی و درمان قرار میگیرد. بیایید نگاهی دقیقتر به این رشته، حیطه فعالیت و… بیاندازیم و به این سوال که گفتار درمانی چیست؟ پاسخ کاملی ارائه بدهیم.
گفتار درمانی چیست؟
وظیفه گفتار درمانگر، درمان افراد مبتلا به اختلالات گفتاری است. اختلالات گفتاری دستهای از مشکلات هستند که بر روی گفتار، زبان، صدا و آهنگ اثر میگذارند. در حقیقت گفتار درمانگر باید تشخیص بدهد هر بیمار در کدام بخش مورد دچار اختلال شده است.
پس فعالیت گفتار درمانگر منحصر به “صحبت کردن” نیست چرا که برای خیلی از افراد پیش میآید که به دلیل آسیبهای مغزی یا آسیب اندامهای صورت (مثل قطع عضو یا فلجی عضله زبان) قادر به صحبت کردن نیستند ولی نباید این افراد را از ارتباط برقرار کردن محروم کرد. در برخی موارد که فرد در روشهای ارتباطی دیگری به جز صحبت کردن مثل زبان بدن، تماس چشمی و… ضعیف است میتواند به گفتار درمانگر مراجعه کند.
تفاوت گفتار و زبان چیست؟
در واقع زمانی که ما صحبت میکنیم بخشی از فرآیند صحبت کردن در مغز ما اتفاق میآفتد (بطور مثال انتخاب کلمات، جمله بندی کردن و…) که این فرایند ذهنی، زبان است و بخشی هم توسط ریه، عضلات حنجره، لب، عضله زبان و… باعث تولید صدا و کلمات میشود که این بخش همان گفتار است.

حیطه فعالیت:
- لکنت زبان
- اختلالات تلفظی و تولیدی
- اختلالات صوت (صدا)
- اختلالات یادگیری
- آسیب شنوایی
- آفازی (زبان پریشی)
- گفتار فلجی
- ارتباط مکمل و جایگزین
- شکاف کام و لب
- بیش فعالی
- اوتیسم
- کم توانی ذهنی
- بلع
انواع اختلالات گفتاری
- تاخیر در رشد گفتار و زبان
- زبان پریشی
- گرفتگی صدا
- لکنت زبان
- کودکان مبتلا به فلج مغزی
- کودکان مبتلا به شکاف کام و لب
- اختلالات تولیدی (تلفظ اشتباه انواع صداها)
- اختلال در خواندن
اختلالات گفتاری بزرگسالان
- زبان پریشی (آفازی)
- كنش پريشى (آپراکسی)
- نارساگويى عضوى (دیس آرتری)
- اختلال در بلع (دیسفاژی)
- اختلالات تلفظی
- اختلالات صوتی
- اختلالات سلاست گفتار
- اختلالات دوران کودکی
- تعلل
- کنشپریشی رشدی گفتار (آپراکسی)
- اختلالات فرآیند واجی
- سلسله اختلالات اوتیسمی
- اختلالات رفتاری
- شکاف کام
- لکنت زبان
- سندرم داون
- عضله شناسی دهان و صورت
- کاشت حلزون گوش
- ضایعهی مغزی
- اختلالات عصبی
- سندرم آسپریشن
هدفهای کلی درمان
- درمان کودکان مبتلا به تاخیر در رشد گفتار و زبان
- درمان زبان پریشی
- درمان اختلال گرفتگی صدا
- درمان لکنت زبان
- درمان فلج مغزی کودکان
- درمان شکاف کام و لب
- درمان بد تلفظ کردن صداها و اصوات
- درمان اختلال خواندن

چه کسانی به گفتار درمانی نیاز دارند؟
بطور کلی هر فردی (در هر سنی) که در ارتباط برقرار کردن بخصوص از طریق گفتار و زبان مشکل داشته باشد نیاز به مراجعه به گفتار درمانی دارد. البته در کودکان زیر ۶ سال توانایی برقراری ارتباط با توجه به سن آنها تعیین میشود.
افراد دارای لکنت، افراد دارای مشکلات تلفظی، افراد اوتیستیک (اوتیسم)، افراد کمتوان ذهنی، افرادی که مشکل در خواندن و نوشتن و ریاضیات دارند، افراد دیزآرتریک و آپراکسیک، افراد دارای مشکلات شنوایی، افراد دارای شکاف کام و لب، افراد دارای اختلالات صوتی (مثل صدای خش دار و گرفته)، افراد دارای سرطان حنجره یا سرطان زبان یا سرطان گردن، کودکانی که دچار تاخیر در گفتار و زبان هستند و دیر به صحبت کردن می رسند، افرادی که پس از صدمات مغزی (مانند سکته مغزی، تومور مغزی، ضربه مغزی، دمانس و…) دچار مشکلاتی در حیطه گفتار و زبان و بلع شدهاند، بیماران MS، بیماران پارکینسون، بیماران ALS، افرادی که به دلیل مشکلات تنفسی دچار اختلالات گفتاری شده اند، نوزادانی که نارس هستند یا دچار یک بیماری خاص هستند و در مکیدن و بلع شیر مشکل دارند، کودکان دارای بیش فعالی، افراد دارای سندروم داون و برخی سندرومهای دیگر مانند سندروم ویلیامز و… باید جهت ارزیابی و درمان به گفتار درمانگر مراجعه کنند.
آیا کودک من به گفتار درمانی نیاز دارد؟
ممکن است که برخی از کودکان، تلفظی عالی داشته باشند یا حتی زودتر از دیگر همسالان خود قادر به خواندن شده باشند، ولی با این وجود برای بهبود زبان کاربردی خود نیاز به گفتار درمانی داشته باشند، زبان کاربردی یعنی فرآیند استفادهی درست از زبان گفتاری و زبان بدن برای مصارف روزمره مانند درخواست کردن، مکالمه داشتن و دوستیابی در موقعیتهای اجتماعی.
از دیگر دلایلی که کودک را نیازمند گفتار درمانی میکند میتوان به مشکلات پزشکی مانند آسیب مغزی یا عفونت که ممکن است روی توانایی آنها برای برقراری ارتباط اثرگذار باشد، اشاره کرد. یکیدیگر از دلایل گفتار درمانی، وجود ناتوانیهای قابل تشخیص مانند سندروم داون است. گفتار درمانی معمولا در سنین کم شروع میشود و میتواند تا زمانی که کودک به مدرسه میرود و ارتباط نوشتاری را میآموزد نیز ادامه پیدا کند.
شما میتوانید برای دریافت راهنمایی و مشاوره بیشتر به صورت 24 ساعته با کارشناسان مرکز همیار درمان ارتباط برقرار کنید و نسبت به شرایط بیمارتان، پزشک، پرستار و مراقب اعزام شود. همیار درمان همراه سلامت شما.