بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون، نوعی اختلال پیشرفته‌ی عصبی است که بر حرکت فرد تاثیر می‌گذارد. بیماری پارکینسون دومین اختلال عصبی و اولین اختلال حرکتی شایع می‌باشد.
ویژگی بارز پارکینسون، شروع تدریجی لرزش در اندام‌ها و سر در زمان استراحت، خشکی عضلات، کاهش سرعت حرکت و از دست دادن تعادل است که این علائم بطور پیشرونده‌ای رو به وخامت می‌گذارند و می‌توانند در صحبت کردن و راه رفتن فرد اختلال ایجاد کنند به طوری که فرد توانایی انجام کارهای ساده روزانه را از دست خواهد داد.
بیماری پارکینسون (PD) بطور عمده بر نورون‌های تولید کننده دوپامین (“دوپامینرژیک”) در یک منطقه خاص در مغز، به نام ماده سیاه (سابستنشیال نگرا) اثر می‌گذارد.
دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد و کاهش آن می‌تواند علت بسیاری از علائم بیماری پارکینسون باشد. علت این عارضه دقیقا مشخص نیست، اما اکثر کارشناسان تصور می‌کنند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در بروز این بیماری موثر باشد.
اگر چه با شروع علائم، درمان‌های کمکی در بهبود محدودیت‌های فعالیتی مفید هستند اما برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد و گاهی به زوال عقل نیز می‌انجامد.
علائم بیماری پارکینسون
علائم و نشانه‌های بیماری می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. شروع علائم اولیه ممکن است خفیف بوده و مورد توجه قرار نگیرد بیماری اغلب از یک طرف بدن شروع می شود.
مرحله‌ی ۱: علائم خفیف هستند و در کیفیت زندگی فرد اختلال ایجاد نمی‌کنند.
مرحله‌ی ۲: علایم شدیدتر می‌شوند به طوری که انجام فعالیتهای روزانه دشوار شده و فرد برای تکمیل فعالیتهای خود به زمان بیشتری نیاز دارد.
مرحله‌ی ۳: فرد تعادل خود را از دست می‌دهد، به آرامی حرکت می‌کند و افتادن و سقوط امری معمول در این مرحله از بیماری است. علائم باعث اختلال در فعالیتهای روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و مسواک زدن می‌شود.
مرحله‌ی ۴: علائم شدید هستند و فرد برای راه رفتن و انجام فعالیتهای روزمره به کمک نیاز دارد.
مرحله‌ی ۵: این مرحله پیشرفته ترین مرحله‌ی بیماری پارکینسون است. فرد قادر به راه رفتن نیست و برای ادامه‌ی زندگی نیاز به مراقب و پرستار تمام وقت دارد.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که علائم اولیه‌ی پارکینسون، علائم طبیعی پیری است، به همین دلیل کم‌تر به دنبال کمک می‌روند.
نشانه های پارکینسون شامل موارد زیر باشد:
علائم حرکتی اولیه: در مراحل ابتدایی، علائم ناخوشایند و آزاردهنده هستند، اما از انجام فعالیتهای بیمار جلوگیری نمی‌کند. داروها به خوبی در کنترل این مرحله کمک کننده هستند. علائم ابتدایی معمولا خفیف بوده و عبارتند از:
- لرزش: لرزش یا تکان خوردن معمولا از یک اندام و اغلب در انگشتان دست شروع می‌شود. انگشت شست به جلو و عقب حرکت می‌کند، حالتی شبیه به شمردن سکه. لرزش دست‌ها در هنگام استراحت نیز ادامه دارد. لرزش در پاها، فک و سر نیز دیده می‌شود. هیجان زده شدن، استرس و خستگی لرزش را تشدید می‌کند.
- آهسته شدن حرکات (برادیکینزی): با گذشت زمان، بیماری پارکینسون حرکت را کند می‌کند و انجام وظایف ساده را دشوار می‌سازد. هنگام راه رفتن گام‌ها کوتاه‌تر می‌شوند و فرد پای خود را روی زمین می‌کشد. بلند شدن از روی صندلی دشوار می‌شود. در زمان شروع راه رفتن یا زمان تغییر مسیر، فرد خشکش می‌زند و قادر به حرکت نیست به طوری که گویی پاهایش را با چسب به زمین چسبانده‌اند.
- از دست دادن کنترل حرکات غیرارادی: از دیگر علائم پارکینسون، کاهش توانایی انجام حرکت‌های ناخودآگاه و غیرارادی مانند چشمک زدن، لبخند زدن و یا نوسان و تاب خوردن دست‌ها در هنگام راه رفتن است.
- اختلال در وضعیت بدن و حفظ تعادل: پارکینسون باعث خمیدگی بدن و مشکل در حفظ تعادل و هماهنگی حرکات بدن می‌شود. از دست دادن تعادل باعث می‌شود فرد قادر به نگه داشتن چیزهایی که در دست دارد نباشد و آنها را بیندازد. همچنین احتمال سقوط و افتادن در این مرحله از بیماری، افزایش می‌یابد.
- خشکی و سفتی عضلات: سفتی ماهیچه‌ها در هر بخشی از بدن ممکن است رخ دهد. خشکی عضلات می‌تواند دردناک باشند و دامنه‌ی حرکتی فرد را محدود می‌کند.
- تغییر حالت چهره: به علت اختلال در اعصاب کنترل کننده حرکات ماهیچه‌های صورت، ایجاد حالت‌‌های مختلف چهره برای فرد مشکل می‌شود و چهره‌ای ماسک مانند در وی ایجاد می‌شود.
- تغییرات نوشتاری: نوشتن می‌تواند مشکل باشد و دست خط فرد و نوشته‌هایش کوچک می‌شوند.
- تغییر در صدا و نحوه‌ی صحبت کردن: در پارکینسون صحبت‌‌های فرد آرام‌تر و یکنواخت می‌شود.
- علائم غیر حرکتی پیشرفته: با گذشت ۳ تا ۷ سال از آغاز بیماری، تغییرات بیشتری ایجاد خواهد شد. در اوایل بیماری، فرد در بستن دکمه‌ی پیراهن مشکل دارد اما در مراحل پیشرفته‌تر حتی قادر به انجام چنین کارهایی نیست. بعضی افراد هرگز به این مرحله نمی‌رسند. همچنین داروها نیز در مراحل پیشرفته دیگر پاسخگو نیستند. علائم مورد انتظار در این مرحله عبارتند از:
- محدود شدن زندگی بیمار به رختخواب یا ویلچر (صندلی چرخدار).
- بیمار به تنهایی قادر به ادامه‌ی زندگی نیست و نیاز دائم به مراقب و پرستار دارد.
- بیمار برای انجام کارهای روزانه به کمک نیاز دارد.
دمانس و سایکوز (روان پریشی یا جنون): دو موضوع جدی در سلامت روانی فرد هستند که معمولا ظاهر شدن آنها کمی به طول می‌انجامد. بیمار روان پریش (مبتلا به سایکوز) چیزهایی را می‌بیند و یا می‌شنود که وجود ندارد، یا به چیزهایی اعتقاد دارد که مبتنی بر واقعیت نیستند. دمانس به این معنی است که فرد دیگر نمی‌تواند فکر کند، به یاد آورد و تمایلی به ادامه‌ی زندگی ندارد. با افزایش سن در فرد مبتلا به پارکینسون احتمال ایجاد این دو بیماری روانی بالاتر می‌رود.
علائم زیر ممکن است سال‌ها قبل از ظهور هرگونه نشانه‌ی حرکتی مثل لرزش وجود داشته باشند. اما وجود این علائم مبنی بر ابتلا به پارکینسون نیست و می‌تواند علائم دیگر بیماری‌ها باشد:
- افسردگی
- مشکل در تفکر و برنامه ریزی، فراموشی، کاهش توجه و تمرکز
- آبریزش دهان و نیاز فوری به دفع ادرار
- اختلالات خواب
- یبوست
- تعریق بیش از حد
- مشکلات پوستی
- اختلال بلع
- تهوع و استفراغ
- از دست دادن حس بویایی
- فشار خون پایین در هنگام ایستادن
- درد
- اختلال نعوظ
عوامل خطر پارکینسون
عوامل خطر بیماری پارکینسون عبارتند از:
سن: جوان به ندرت بیماری پارکینسون را تجربه می‌کنند این حالت معمولا در میانه یا اواخر زندگی شروع می شود و خطر آن با گذشت زمان افزایش می‌یابد افراد معمولا این بیماری را حدود سن 60 سال یا بزرگ تر بیشتر تجربه می‌کنند.
صدمات جمجمه‌ی سر: در بررسی‌های مختلف دیده شده است که ضربه به سر و دیگر بیماری‌های جدی نیز می‌توانند خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهند.
وراثت: داشتن خویشاوند نزدیک مبتلا به بیماری پارکینسون، خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. اما این عامل زمانی تاثیرگذار خواهد بود که تعداد افراد زیادی در خانواده به این بیماری مبتلا باشند.
جنسیت: مردان بیشتر از زنان به پارکینسون مبتلا می‌شوند.
قرار گرفتن در معرض مواد سمی: قرار گرفتن در معرض آفت کش‌ها و علف کش‌ها، ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد.
عوارض پارکینسون
بیماری پارکینسون اغلب با این عوارض همراه است که ممکن است قابل درمان باشد:
- مشکلاتی در فکر کردن
- افسردگی و تغییرات عاطفی
- جویدن و مشکلات خوردن
- مشکلات بلع
- اختلالات خواب
- یبوست
- مشکلات مثانه
ممکن است این علائم را هم تجربه کنید
- تغییر فشار خون
- اختلال عملکرد بویایی
- خستگی
- درد
- عملکرد بد جنسی
راهکارهای مقابله با بیماری پارکینسون
ورزش و ایروبیک
ورزش و تمرین بدنی از التهاب موجود در مغز کم می‌کند. از آن جایی که بیماری پارکینسون، اثرات منفی می‌گذارد بر روی ذهن و حافظه، ورزش و تمرین بدنی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
چای سبز
خاصیت آنتی اکسیدانی چای سبز به خوبی شناخته شده است. از دیگر خواص این چای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خاصیت ضد التهابی
- سرشار از مواد مغذی
- کاهش احتمال ابتلا به سرطان
- افزایش سوخت چربی
- بهبود عملکرد مغز
مصرف چربی حیوانی از حیوانات سالم
عدم مصرف کافی ویتامین D، باعث می‌شود کلسیم و فسفر به خوبی جذب بدن نشود، که به مرور زمان شاهد بروز عوارض منفی خواهیم بود.
تحقیقات نشان می‌دهند، سطح ویتامین D در حدود ۷۰ درصد از بیماران در مراحل اولیه و زمانی که درمان آغاز نشده است، پایین می‌باشد.
مصرف ویتامین D3
ویتامین D3، از دو منبع به دست می آید:
– نور خورشید. ویتامین D به کمک ویتامین ها و کلسترول، از لحاظ شیمیایی دستخوش تغییر می‌شود و جذب خون خواهد شد.
مصرف هر چه بیشتر میوه و سبزیجات
تحقیقات نشان می‌دهند مصرف هر چه بیشتر ویتامین B که در میوه و سبزیجات یافت می‌شود، احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش می‌دهند.
سبزیجاتی که برگ سبز تیره دارند، مانند بروکلی، اسفناج، مارچوبه و کلم برگ، منابع غنی از فولیک اسید هستند. این نوع ویتامین B در آووکادو، نخود، لوبیا و عدس یافت می‌شود.
اضافه کردن اسید چرب امگا ۳ به رژیم غذایی
بیماری پارکینسون، با التهاب همراه است، در نتیجه محققین همواره به دنبال کشف اثرات ضد التهابی اسید چرب امگا ۳ هستند.
اسید چرب امگا ۳، از تخریب و مرگ سلول ها و در نهایت، بیماری پارکینسون، پیشگیری می‌کند.
از دیگر مزایای مصرف اسید چرب امگا ۳ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زندگی ارگانیک
سموم و آفت کش‌ها، در بروز بیماری پارکینسون دخیل هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که سطح این مواد در مغز افراد مبتلا به این بیماری، در مقایسه با سایر افراد بیشتر می‌باشد. در نتیجه، افرادی که در مزارع کار می‌کنند و با این مواد سر و کار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پارکینسون خواهند بود.
- مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم
این بیماری تا به امروز درمان قطعی ندارد اما تشخیص زود هنگام باعث کند شدن پیشرفت این بیماری می‌شود که بر زندگی ما تاثیر زیادی می‌گذارد.
برای مراجعه به پزشک بهتر است موارد ذکر شده در زیر را در نظر داشته باشید:
از آنجا که اغلب موضوع‌های زیادی برای بحث وجود دارد این ایده خوبی است که برای وقت ملاقات خود آماده شوید. در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می‌کند تا برای وقت ملاقات خود آماده شوید و از پزشک چه انتظاری داشته باشید.
آنچه شما می توانید انجام دهید:
- علائم خود را بنویسید، حتی مواردی که ممکن است به علتی که به خاطر آن وقت ملاقات گرفتید نامربوط به نظر برسد.
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله استرس های مهم یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی را تهیه کنید.
- از یک عضو خانواده یا یک دوست بخواهید که در صورت امکان همراه شما بیاید. گاهی اوقات یادآوری تمام اطلاعاتی که در حین قرار ملاقات به شما ارائه می‌شود دشوار است. کسی که شما را همراهی کند ممکن است چیزی که فراموش کرده‌اید یا متوجه نشده‌اید را به شما یادآوری کند.
- سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک بنویسید.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالاتی که قبلا آماده کرده‌اید به شما کمک می کند تا بیشترین استفاده را از وقت خود ببرید. در مورد بیماری پارکینسون، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- علت علائم من چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- به چه نوع تست‌هایی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات به آمادگی خاصی نیاز دارند؟
- معمولاً بیماری پارکینسون چگونه پیشرفت می‌کند؟
- آیا در نهایت نیاز به مراقبت طولانی مدت دارم؟
- چه روشهای درمانی وجود دارد و شما کدام یک را برای من پیشنهاد می‌کنید؟
- چه نوع عوارض جانبی را می توان از درمان انتظار داشت؟
- اگر درمان مؤثر نباشد، آیا من گزینه های دیگری دارم؟
- من مشکلات دیگری نیز از لحاظ سلامتی دارم. چگونه می‌توانم به بهترین وجه آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا بروشور یا چیز چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم با خودم به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
در هنگام ملاقات پزشک خود علاوه بر سؤالاتی که برای پرسیدن تهیه کرده اید، از پرسیدن سؤال-های دیگر نیز دریغ نکنید.
چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید
پزشک شما احتمالاً تعدادی سؤال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخگویی به آنها باعث ذخیره وقت بیشتر برای نکاتی که می‌خواهید زمان بیشتری را برای آنها صرف کنید، می‌شود. ممکن است سوالات زیر از شما پرسیده شود:
- علائم شما از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا علائم شما مداوم یا گاه به گاه است ؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بهبود بخشد؟
- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بدتر کند؟
اهمیت پرستاری از بیمار پارکینسون و پرستار در منزل برای این بیماران
متخصص و پرستار بیماران پارکینسون بسیار وظایف و مسئولیت‌های سختی دارد. پرستار پارکینسون یک متخصص است که مهارت‌های اساسی رهبری بالینی، آگاهی پژوهشی، توسعه دانش پرستاری، دادن مشاوره و ارزیابی مراقبت در زمره‌ی وظایف او هستند.
پرستار در منزل به بیماران پارکینسون طیف گسترده‌ای از خدمات پزشکی را ارائه می‌دهد. این فرد برای رفع نیازهای جسمی، عاطفی و اجتماعی بیماران اقدامات مختلفی را به انجام می‌رساند که به بیمارانی که در اثر بیماری پارکینسون ناتوان شده‌اند، کمک می‌کند.
بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون با پیشرفت این بیماری، به مراقبت شبانه‌روزی نیاز دارند. به همین جهت استفاده از خدمات پرستار در منزل یک الزام برای خانواده‌های بیماران به حساب می‌آید.
افراد مبتلا به پارکینسون برای انجام کارهای روزانه به کمک نیاز دارند و پرستاران می‌توانند نقش فردی کمک‌کننده برای این افراد داشته باشند.
نیاز به مراقبت‌های تخصصی نیز از دیگر عواملی است که بیماران پارکینسون به آن احتیاج دارند. بنابراین می‌توان دریافت که وجود یک پرستار با تجربه و مهارت کافی در زمینه مراقبت از بیماران پارکینسون از اهمیت بالایی برخوردار است.
گروه همیار درمان 24 ساعته آماده ارائه مشاوره در زمینه سلامت و درمان به صورت رایگان می‌باشد.
همیار درمان همراهی برای سلامتی شما.